- κτενάς
- Επώνυμο οικογένειας (αδελφών) αγωνιστών του 1821, από την Αθήνα (το επώνυμο αναφέρεται και ως Χτενάς).
1. Παναγής. Ονομαζόταν και Μπατζακάτσας. Με την έκρηξη της Επανάστασης στην Αττική τον Απρίλιο του 1821, κατετάγη στα επαναστατικά σώματα μαζί με τον αδελφό του, Σπύρο. Αρχικά ανέλαβε τη διοίκηση μικρού σώματος και διορίστηκε προσωρινά γενικός αρχηγός των Αθηναίων, όταν ο Ομέρ Βρυώνης εγκατέλειψε την Αττική. Φάνηκε αντάξιος του αξιώματος που του εμπιστεύθηκαν, χάρη στην ορμητικότητα και στη στρατηγική δεξιότητά του. Αρχικά επιτέθηκε κατά του Σερπεντζέ, τον οποίο φύλαγαν 60 γκέκηδες του Ομέρ Βρυώνη και κατόρθωσε να τον κυριεύσει έπειτα από έφοδο τον Νοέμβριο του 1821. Η σημασία αυτής της κατάληψης ήταν μεγάλη, γιατί στο οχυρό αυτό υπήρχε το μοναδικό πηγάδι από το οποίο μπορούσαν να υδρεύονται οι Τούρκοι που βρίσκονταν στην Ακρόπολη. Όταν έστειλαν τον Ηλία Μαυρομιχάλη να αναλάβει την αρχηγία, ο Κ. δέχτηκε πρόθυμα να τεθεί υπό τις διαταγές του. Όμως, ο Μαυρομιχάλης σκοτώθηκε στην εκστρατεία της Καρύστου και έτσι ο Κ. ανέλαβε την αρχηγία για δεύτερη φορά. Με τη βοήθεια του Χορμοβίτη και του φιλέλληνα Βουτιέ, κατόρθωσε να καταλάβει και την τελευταία πύλη των Προπυλαίων και να περιορίσει τους Τούρκους μόνο στον χώρο του βράχου της Ακρόπολης (1822). Εκεί, οι πολιορκημένοι Τούρκοι μαστίζονταν από την πείνα και τη δίψα, ώστε αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν στις 9 Ιουνίου του ίδιου έτους. Κατά τραγική ειρωνεία, ο Κ. σκοτώθηκε κατά τα επινίκια, καθώς εξερράγη ένα κανόνι, το οποίο προσπαθούσε να γεμίσει για να χαιρετήσει με κανονιοβολισμούς τη μεγάλη νίκη.
2. Σπύρος. Διαδέχθηκε στην αρχηγία τον αδελφό του, μετά τον θάνατο του τελευταίου. Εξαιτίας του βίαιου χαρακτήρα του και της απειρίας του, συγκρούστηκε με τους πρόκριτους της Αθήνας και αντικαταστάθηκε από τον Οδυσσέα Ανδρούτσο.
* * *και χτενάς, ο, θηλ. -ού (Α κτενᾱς)αυτός που κατασκευάζει υφαντικά χτένιανεοελλ.αυτός που πουλάει χτένιααρχ.αυτός που ξαίνει έρια.[ΕΤΥΜΟΛ. < θ. κτεν- (< κτεις, κτενός) + κατάλ. -ᾶς (πρβλ. αρτυματ-άς, κλειδ-άς)].
Dictionary of Greek. 2013.